Quảng Trị vùng đất gió lào ngồn ngộn, cát trắng bời bời, như lời đau đáu của Nhà thơ Chế Lan Viên - một người con quê hương khi về thăm quê thốt lên rằng:

Ôi gió Lào ơi!

Người đừng thổi nữa

Những ruộng đói mùa, những đồng đói cỏ

Những đồi sim không đủ quả nuôi người...

Thời tiết khắc nghiệt là vậy, nhưng Quảng Trị đã được thiên nhiên ban tặng nhiều thứ khác, đó là vùng quê hội đủ ba miền, đồng bằng, trung du và miền núi, đặc biệt trên những vùng trung du có một loại cây tự nhiên trở thành vị thuốc dân gian mà rất ít nơi có được, đó là cây lá vằng.

Cây lá vằng mọc nhiều tập trung ở Cam Lộ và La Vang (Quảng Trị) với diện tích khoảng 500ha. Cây này có tên khoa học: Jasmimum Subtriplinerve C.L.Blume, thuộc họ nhài. Là loại cây dây leo mọc hoang; thân cứng, chia đốt, vỏ màu vàng lục... Công dụng của cây lá vằng là có vị hơi đắng, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt lợi thấp, hoạt huyết, tiêu viêm. Lá sắc cho phụ nữ uống thay nước chè sau khi sinh con cho thông huyết, ngon cơm. Lá còn dùng chữa viêm ruột, kiết lị, rối loại tiêu hóa và thấp khớp hay bị thương đau nhức...

Sản phẩm chè vằng.

Trước đây cây lá vằng được người dân đem về rồi nấu uống thay cho nước chè và chế biến cao lá vằng bằng phương pháp thủ công để cung cấp chủ yếu trong nội tỉnh. Đúc rút kinh nghiệm dân gian kết hợp với y học với công nghệ hiện đại, năm 2008 Cty TNHH Sikar (Quảng Trị) đã đầu tư nhà xưởng, lắp đặt các dây chuyền chế biến 100% dược liệu từ cây lá vằng với sản phẩm đặc thù mang thương hiệu: Nước chè vằng đóng chai, cao chè vằng đóng hộp, viên nén chè vằng đóng vỉ, túi lọc hòa tan chè vằng đóng túi... Các sản phẩm này đã được bảo hộ thương hiệu tại Cục Sở hữu trí tuệ và đã được Cục An toàn vệ sinh thực phẩm cấp giấy phép lưu hành trong toàn quốc.

Điều đáng quan tâm, các sản phẩm chế biến từ cây lá vằng ở Quảng Trị đã được thị trường nhiều địa phương trong nước chấp nhận, cụ thể là hàng năm Cty TNHH Sikar sản xuất và tiêu thụ gần 10 tấn sản phẩm/năm, đạt doanh thu hàng tỷ đồng, không những tạo công ăn việc làm cho hàng chục lao động là công nhân, có mức thu nhập bình quân 4 triệu đ/người/tháng, mà còn tạo công ăn việc làm cho hàng trăm lao động ở nông thôn tại 500 hộ gia đình chuyên khai thác cây lá vằng, với một khoản thu nhập rất đáng kể.

Chúng tôi đã về thôn Nghĩa Phong và thôn Đình Sơn, xã Cam Nghĩa là nơi có nhiều gia đình làm ra sản phẩm cao lá vằng bán ra thị trường. Anh Trần Hà - Chủ nhiệm HTX hồ tiêu Cùa cho biết: Phong trào chế biến cao lá vằng xuất hiện tại xã Cam Nghĩa bắt đầu từ năm 2003, tập trung nhiều ở 2 thôn Nghĩa Phong và Định Sơn. Đến nay đã có 80 hộ ở hai thôn này duy trì liên tục nghề chế biến cao lá vằng. Được tiếp xúc và chứng kiến quy trình chế biến cao lá vằng tại nhà bà Lê Thị Ngâu ở thôn Nghĩa Phong chúng tôi mới thấy hết nỗi vất vả khi tạo ra được sản phẩm này. Bà Ngâu cho biết, để tạo ra được 1tạ cao thì phải cần có 1 tấn lá vằng tươi. Trước đây khi người sản xuất ít thì việc vào rừng hái lá vằng còn gần và thuận lợi, những năm trở lại đây nhu cầu tiêu thụ lớn, nhiều cơ sở sản xuất và thu mua nên việc hái lá vằng ngày một khó khăn hơn, phải ra địa bàn rừng núi của huyện Vĩnh Linh, Triệu Phong, Hải Lăng... mới đủ cung cấp nguồn lá vằng cho cơ sở hoạt động. Vất vả là thế nhưng gia đình bà vẫn theo nghề này từ nhiều năm nay, bà cho biết mỗi năm trừ các khoản chi phí, bình quân thu nhập từ cơ sở sản xuất cao lá vằng khoảng 40 - 50 triệu đồng. Vui chuyện, bà Ngâu khoe với chúng tôi, mới đây bà bán được 12kg cao lá vằng cho các Việt kiều ở Mỹ nhân dịp về thăm quê với giá 1,2 triệu đồng. Bà cười hóm hỉnh và nói vui với tôi rằng: "Té ra ở bên Âu, bên Mỹ, bà con mình dù ăn sung mặc sướng nhưng vẫn không quên những sản phẩm cây nhà lá vườn của quê hương, mà nhất là loại cao vằng ni chú hè!". Bà còn hồ hởi: Cty TNHH Định Sơn chắc chắn sẽ là đầu ra ổn định cho gia đình bà cũng như bao hộ chuyên hái sản xuất và khai thác cây lá vằng ở Cam Lộ.

Anh Nguyễn Tiến Tấn - Giám đốc Cty TNHH Định Sơn bộc bạch: "Sản phẩm chế biến từ cây lá vằng ở Quảng Trị không chỉ dừng lại các thị trường trong nước, mà sẽ còn xuất khẩu ra nước ngoài...". AnhTấn cho biết thêm: Để mở rộng thị trường, đặc biệt là thị trường ngoài nước, hiện tại Cty của anh đã đầu tư hơn 40 tỷ đồng nâng công suất, đồng thời Cty đã chào hàng tại một số nước trong khu vực, bước đầu thấy rất có khả quan.

Hữu Tiến

Bán cao lá vằng tại Biên Hòa ,Đồng Nai